Staking kryptowalut w Szwajcarii – czy potrzebna jest licencja bankowa

Przynajmniej kilka razy w tygodniu otrzymujemy od Klientów zapytania o tzw. staking kryptowalut w Szwajcarii.

 

Poniższe wyjaśnienia opierają się na założeniu, że mamy do czynienia z kryptowalutami (środkami płatniczymi - payment token), które są przechowywane (stakowane) nie w celu technicznej walidacji systemu, ale np. w celu tzw. podbicia ceny poprzez celowe powodowanie ich rzadszego występowania na rynku. 

 

Osoba, która zgadza się nie stakowanie swoich tokenów poprzez wydawcę tokenów lub inny podmiot oferujący staking otrzymuje za to specjalne wynagrodzenie - z reguły w formie kolejnych tokenów.1

 

Taka konstrukcja powoduje porównanie stakingu do lokat bankowych, zatem należy w tym wypadku rozważyć konsekwencje prawo-regulacyjne takiego modelu biznesowego.

 

W dalszej części artykułu przyjęliśmy, że osoba przekazująca wartości pieniężne bądź kryptograficzne w celu przechowania to Przechowawca, a osoba składająca wartości pieniężne bądź kryptograficzne to Składający.

 

Zgodnie z art. 1 ust. 2 szwajcarskiej Ustawy Prawo Bankowe (PBCH) komercyjne przyjmowanie lokat od ludności jest zasadniczo zastrzeżone dla banków.2 Czy publiczne przyjmowanie tokenow płatniczych (np. BTC lub innych) w formie depozytów wymaga zatem licencji bankowej?

 

Termin depozyt publiczny jest zdefiniowany szeroko. Zasadniczo wszystkie zobowiązania wobec osób trzecich, które powodują powstanie obowiązku spłacenia długu w postaci środków płatniczych są uznawane za depozyty. Komercyjność przyjmuje się w przypadku stałego przyjmowania depozytów od przynajmniej 20 klientów, a także wtedy, kiedy są one oferowane publicznie.

 

Przedmiotem długu do spłacenia muszą być środki płatnicze. O ile wymóg ten jest niewątpliwie spełniony w przypadku walut uznanych za prawny środek płatniczy, o tyle rozszerzenie go na kryptowaluty takie jak Bitcoin może budzić wątpliwości. Według FINMA3, wirtualna waluta może być funkcjonalnie uznana za przedmiot depozytu publicznego, jeśli może być szeroko stosowana jako środek płatniczy i jest wymienialna na walutę państwową. 

 

Wątpliwości te zostały rozwiane przez ustawodawcę szwajcarskiego, który do PBCH wprowadził art. 5a definiujący środki majątkowe oparte na dobrach kryptograficznych i za takowe uznał środki, które w rzeczywistości lub (tylko) w wyniku zamiaru organizatora (systemu płatniczego) bądź wydawcy tegoż środka (wydawca środka płatniczego) służą jako środek płatniczy do nabywania dóbr bądź usług lub jako środek wymiany pieniądza i innych wartości. 

 

Zasadniczą cechą depozytu publicznego oferowanego przez banki jest to, że środki zgormadzone na kontach klientów wchodzą do majątku a zatem także do masy upadłościowej banku. Dlatego banki musza działać na podstawie pozwoleń i cały czas utrzymywać płynność finansową w celu ochrony klientów przed niewypłacalnością. Kwalifikacja depozytu nie ma natomiast zastosowania, jeśli przekazane aktywa nie wchodzą do masy upadłościowej Banku, gdyż mogą być wydzielone (wysegregowane) z majątku banku (np. zawartość sejfów). 

 

Zasadniczo do segregacji kwalifikują się przedmioty, co do których można ustalić prawo własności. Obecnie przeważa pogląd, że kryptowaluty nie są rzeczami. Dlatego nie można ich wyodrębnić. Jeśli jednak krypowaluty będą przechowywane na oddzielnych portfelach dla każdego Klienta, wtedy takie przechowywanie nie będzie uznane za depozyt. 

 

Reasumując, należy wyjść z założenia, że z obowiązkiem uzyskania licencji bankowej będziemy mieć do czynienia w przypadku przechowywania kryptowalut na jednym portfelu należącym do przechowawcy bez możliwości segregowania środków na poszczególnych składających, przy czym składający nie będzie mógł dysponować kryptowalutą bez udziału przechowawcy. 

 

Zgodnie z dominującym w Szwajcarii poglądem, tzw. mała licencja bankowa (FinTech) będzie wymagana wtedy, gdy kryptowaluty będą przechowywane na portfelu oddzielnym od masy majątkowej banku, ale na którym będą się znajdowały kryptowaluty wielu skladających na raz (tzw. omnibus wallet).

 

Zatem jeśli model stakingu będzie spełniał warunki dla otrzymania licencji bankowej, bądź FinTech – podmiot oferujący usługę stakingu będzie musiał uzyskać licencję bankową.

 

Natomiast bez licencji bankowej (a także bez licencji FinTech) mogą być przyjmowane środki o łącznej wartości do 1 mln CHF (art. 6 ust. 2 RBCH) nawet jeśli model stakingu spełniałby warunki do obowiązku ubiegania się lub posiadania licencji, pod warunkiem że nie są one oprocentowane ani inwestowane. Składających należy z wyprzedzeniem poinformować, że przechowawca nie jest objęty nadzorem FINMA i że celem tego wyłączenia jest stworzenie wolnego od regulacji obszaru działania dla innowatorów finansowych ("piaskownica - Sandbox").