Sprzedaż internetowa odgrywa dziś kluczową rolę w handlu detalicznym, a silny wzrost sprzedaży online jest widoczny w przypadku większości produktów i we wszystkich regionach Europy. Tak właściwie to jest to jeden z najszybciej rozwijających się obszarów gospodarki. Jego istotną przewagą nad handlem w sklepach stacjonarnych jest możliwość dotarcia do szerokiego grona potencjalnych konsumentów, z uwagi na brak ograniczeń terytorialnych w e-commerce.
Jednocześnie handel ten wiąże się z pewnymi zagrożeniami dla konsumentów, a w szczególności z brakiem możliwości zapoznania się z nabywanym produktem i jego właściwościami jeszcze przed zakupem. Działania marketingowe prowadzone przez sklepy internetowe często wykorzystują najnowsze technologie, co może wiązać się z zagrożeniem dla prywatności i bezpieczeństwa danych osobowych internautów.
Wskazane problemy, w połączeniu z coraz większą wzrostem handlu elektronicznego, skłoniły zarówno prawodawcę unijnego, jak i ustawodawcę polskiego do wprowadzenia rozwiązań prawnych chroniących konsumentów. Rozpoczynając działalność w e-commerce, należy zatem uwzględnić konkretne rozwiązania prawne, które nie występują w tradycyjnym handlu stacjonarnym.
Handel internetowy wymaga odrębnych regulacji, ponieważ napotyka bariery – w świecie offline nie doskwiera nam brak możliwości obejrzenia produktu przed zakupem, czy też brak bezpośredniego kontaktu sprzedającego z kupującym i wynikającą z tego konieczność zawierania umów na odległość. Działając w internecie, przetwarzamy też znacznie więcej danych osobowych, niż ma to miejsce w sklepie stacjonarnym. Bariery te wymuszają na nas znajomość podstawowych aktów prawnych, które przedstawione zostały w poniższym zestawieniu. Regulują one zasady handlu w Internecie oraz związane z nimi obowiązki ciążące zarówno na sprzedających jak i reklamodawcach.
Aktem prawnym, który w znaczącym stopniu wpływa na handel elektroniczny, jest Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o Prawach konsumenta, która weszła w życie 25 grudnia 2014 roku.
Do głównych obowiązków nałożonych przez Ustawę na właścicieli sklepów jest:
- Obowiązek informacyjny – wszystkie informacje o prawach i obowiązkach konsumenta, powinny być mu przekazane w sposób czytelny, zrozumiały i jasny najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy na odległość, czyli powinny być zamieszczone na stronie sklepu.
- Obowiązek potwierdzenia zawarcia umowy – konsument powinien otrzymać potwierdzenie zawarcia umowy na trwałym nośniku (np. pocztą elektroniczną) w odpowiednim czasie, ale najpóźniej w chwili dostarczenia mu przedmiotu umowy.
- Konieczność wprowadzenia zmian w procesie zakupowym – konsument musi wyrazić wyraźną zgodę na każdą dodatkową płatność, najpóźniej w chwili wyrażenia woli zawiązania umową. Dodatkowo sprzedający musi zapewnić konsumentowi techniczną możliwość potwierdzenia, w chwili zakupu, świadomości tego, iż zamówienia niesie ze sobą obowiązek zapłaty – może się to odbyć poprzez dodanie do przycisku zamówienia sformułowania „Zamawiam z obowiązkiem zapłaty”.
- Wydłużenie terminu odstąpienia od umowy – konsument ma prawo odstąpić od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni za pomocą odpowiedniego formularza (wzór oświadczenia podany w Ustawie). Jeżeli konsument nie zostanie o tym poinformowany, okres odstąpienia wydłuża się do 12 miesięcy.
Od dnia 1 stycznia 2021 r. obowiązuje nowe prawo konsumenckie, które zrewolucjonizuje sektor e-commerce. Na mocy nowych regulacji ok. 3 mln jednoosobowych firm uzyska uprawnienia konsumenckie, dzięki którym będą mogły zwracać towar zakupiony online na takich samych warunkach jak osoby prywatne. Rozszerzenie na niektórych przedsiębiorców ochrony przysługującej dotychczas tylko konsumentom nałoży na sklepy internetowe dodatkowe obowiązki związane z weryfikacją umów pod kątem powiązań z działalnością zawodową kupującego.
Bardzo istotne (z punktu widzenia sklepu internetowego) są również obowiązki wprowadzone przez RODO m.in.:
- Zbieranie zgód – Administrator ma obowiązek zbierania zgód, które powinny być wyrażone w sposób świadomy, a ich treść powinna być jasna dla użytkownika. Użytkownik powinien być zawsze poinformowany jakie dane osobowe, przez kogo i w jakim celu będą przetwarzane.
- Konieczność uzyskania osobnej zgody na profilowanie – czyli na zbieranie danych na temat użytkownika (np. jego zachowania na stronie sklepu, zakupów i lokalizacji) i na tej podstawie przypisywanie go do danego segmentu klientów (np. w celu remarketingu).
- Obowiązek prowadzenia rejestru – Administrator ma obowiązek prowadzić rejestr czynności przetwarzania danych osobowych (na temat innych administratorów, celów przetwarzania, stosowanych zabezpieczeń, systemów i innych).
- Obowiązek zgłaszania naruszenia danych osobowych – Administrator Danych Osobowych ma 72 godziny na zgłoszenie incydentu do organu nadzoru.
- Przesyłanie danych poza UE – w przypadku przekazywania danych poza UE należy zagwarantować wysoki poziom bezpieczeństwa transferu i przetwarzania danych (zgodny z RODO). Jest to jeden z bardziej kontrowersyjnych punktów, ze względu na to, że ogromni reklamodawcy, jak Google i Facebook, mają serwery poza granicami EU.
- Kary – wprowadzenie możliwości nałożenia kary za niestosowanie się do rozporządzenia (do 4% rocznego obrotu przedsiębiorstwa lub 20 mln euro).
E-commerce rośnie dynamicznie niemal na całym świecie, w tym roku pozwalając nieco odrobić niską sprzedaż spowodowaną przez zamknięcie galerii handlowych. Raport podsumowuje najważniejsze tegoroczne zmiany i trendy na rynku, ocenia głównych graczy – w tym podmioty finansowe, bez których udziału tak szybki rozwój internetowego obrotu nie byłby możliwy, a także skupia się na głównych prognozach dotyczących najważniejszych rynków dla e-commerce:
- Europy, w tym Polski,
- Stanów Zjednoczonych i Ameryki,
- Rynków azjatyckich ze szczególnym uwzględnieniem Chin, które są największym rynkiem e-commerce na świecie, a wraz ze swoją polityką dotyczącą eksportu wpływają także na większość innych rynków e-commerce. Wartość e-commerce w Chinach przekracza 2 biliony dolarów, co stanowi ponad połowę światowych obrotów online.
Z badań rynku wynika, że 2/3 Europejczyków korzysta z zakupów w sieci częściej niż przed pandemią, a duża część deklaruje, że będzie to robić także po jej ustaniu.
Segmentem rynku, który notuje najwyższe wzrosty sprzedaży online, są produkty spożywcze. Globalna sprzedaż towarów spożywczych ze sklepów online i restauracji osiągnęła 136 mld dol. w 2020 roku. Internetowa sprzedaż żywności będzie rosła rocznie o około 25% przez kolejne lata. Coraz większa część światowej sprzedaży w sieci (50-85 proc. sprzedaży, w zależności od rynku) odbywa się poprzez platformy cyfrowe, należące do cyfrowych gigantów takich jak Aliexpress, JD.com, Amazon, Rakuten, Mercado Libre). Rośnie także internetowy handel transgraniczny, czyli liczba transakcji na zagranicznych platformach e-commerce. Prawo UE, które zmieni się w lipcu 2021 roku, będzie miało na ten segment istotny wpływ. Jeśli chodzi o metody płatności, to największe tempo wzrostu notują cyfrowe portfele, czyli najbardziej nowoczesne rozwiązania, a klienci posługujący się nimi robią zakupy o wyższej wartości.
Polska jest jednym z najszybciej w tym roku rosnących rynków e-commerce w Europie.
W ciągu ostatnich czterech lat średni wskaźnik wzrostu e-handlu w Polsce przekroczył 20%, podczas gdy w UE było to kilka punktów procentowych mniej. Według prognoz, tempo wzrostu e-handlu w tym roku ma sięgnąć 30 %, a to przełoży się na przychody w wysokości około 15 mld.
Najwolniej rozwijającymi się rynkami pod względem rozwoju sprzedaży internetowej okazały się: Islandia – 3%, Austria - 4%, Irlandia oraz Belgia – 7%.
Świat e-commerce rozwija się w oszałamiającym tempie, a śledzenie informacji nigdy nie było ważniejsze. To jasne, że dane to najlepszy sposób, aby zrozumieć, czego chcą klienci, ale ważne jest wykorzystanie danych do utrzymania obecnych lojalnych klientów. W miarę rozwoju e-commerce konkurencja między detalistami będzie rosła. Ci, którzy będą się najlepiej się rozwijać to ci, którzy najlepiej zarządzają informacjami.
Źródła:
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20140000827
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140000827/U/D20140827Lj.pdf
https://www.parp.gov.pl/component/content/article/53927:handel-elektroniczny-aspekty-prawne
https://blog.arvato.pl/wschodzace-rynki-e-commerce-w-europie/
