Zastanawiasz się nad przeprowadzką do Szwajcarii? Interesuje Cię szwajcarski rynek pracy? Świetnie! Od 2011 roku, kiedy Szwajcaria umożliwiła obywatelom EU swobodny dostęp do swojego rynku pracy, zainteresowanie migracją zarobkową do tego kraju znacznie wzrosło. Jako że obywatele Unii Europejskiej mają swobodę poruszania się po Szwajcarii i możliwość podjęcia pracy bez zezwolenia na okres maksymalnie trzech miesięcy (czy też 90 dni roboczych) w roku, jest to atrakcyjny kierunek migracyjny dla osób zainteresowanych pracą sezonową, zwłaszcza w turystyce, czy rolnictwie, jak też IT. Jeśli planujemy pozostać w Szwajcarii na dłuższy okres, jest to jak najbardziej możliwe, ale musimy być przygotowani na załatwienie szeregu formalności.

Jak wygląda praca w Szwajcarii?

Tak jak już wcześniej wspomnieliśmy, obywatele EU mogą swobodnie pracować w Szwajcarii przez trzy miesiące bez konieczności starania się o zezwolenie na pracę i pobyt. Legalny obowiązek rejestracji pracownika, który będzie pracował maksymalnie przez okres 90 dni, leży wyłącznie po stronie pracodawcy, który powinien wypełnić elektroniczny formularz przynajmniej dzień przed rozpoczęciem przez pracownika pracy.

Przed upływem trzech miesięcy (lub na początku pobytu, jeśli wiemy że zostajemy na dłużej) należy zgłosić się do swojej gminy i złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt, aby zalegalizować swój pobyt w Szwajcarii. Należy zabrać ze sobą ważny dowód tożsamości lub paszport, a jeśli nie jesteśmy samozatrudnieni, także umowę o pracę. Jeśli chcemy pracować na własny rachunek, sprawa staje się bardziej skomplikowana. Jako osoba samozatrudniona, musisz pokazać urzędowi, że jesteś w stanie zapewnić sobie wystarczające przychody i pokazać swoją dokumentację księgową. Warto pamiętać, że w przypadku samozatrudnienia stracisz prawo do pobytu w Szwajcarii, jeśli tylko zaczniesz starać się o jakiekolwiek świadczenia socjalne.

Rodzaje zezwoleń na pracę

Jako obywatele EU, Polacy mają ułatwiony dostęp do szwajcarskiego rynku i potrzebują takich samych zezwoleń na pracę, jak reszta Unii Europejskiej. Główne rodzaje zezwoleń na pracę to m.in.:

Pozwolenie typu L wydawane, kiedy okres pobytu na terenie Szwajcarii nie przekracza roku i może zostać przedłużone na okres mniej niż 12 miesięcy
Pozwolenie typu B wydawane, kiedy przewidywana długość pobytu wynosi dłużej niż rok i ważne przez okres 5 lat; może zostać przedłużone na kolejne 5 lat
Pozwolenie typu C, czyli zezwolenie na osiedlenie się na terenie Szwajcarii

Jeżeli będąc Polakiem chcesz pozostać na terenie Szwajcarii przez dłuższy okres, warto pamiętać, że o pozwolenie typu C możesz starać się po spędzeniu w Szwajcarii nieprzerwanych 5 lat i spełnieniu kilku wymogów: znajomości oficjalnego języka Twojego kantonu przynajmniej na poziomie A2 i owocnej integracji ze szwajcarskim społeczeństwem, czyli dobrych stosunków w lokalną społecznością, powiązań z lokalnymi organizacjami i braku przestępstw na koncie.

Zezwolenie na pracę typu C pozwala m.in. na:

swobodną zmianę pracy bez dodatkowych zezwoleń
założenie własnej firmy
dostęp do świadczeń socjalnych
zakup nieruchomości
otrzymywanie grantów

Jeżeli interesuje Cię założenie firmy w Szwajcarii, to warto wiedzieć, że spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH), czy spółki akcyjne (AG) to niektóre z najbardziej powszechnych form prowadzenia działalności gospodarczej w tym alpejskim kraju.

Jak szukać pracy w Szwajcarii?

Regionalne Centra Pośrednictwa Pracy mogą okazać się pomocne, kiedy rozpoczynamy poszukiwania pracy w Szwajcarii. Warto zwrócić też uwagę na strony takie jak Treffpunkt-arbeit, na których zamieszczane są lokalne oferty pracy. Dodatkowo lokalne strony ogłoszeniowe są często pełne ogłoszeń o pracę, a portale typu LinkedIn mogą okazać się pomocne w poszukiwaniu długoterminowej pracy, zwłaszcza że korzystają z nich rekruterzy międzynarodowych firm.

Warunki pracy w Szwajcarii

W Szwajcarii nie ma odgórnie ustalonej płacy minimalnej, a wysokość wynagrodzenia jest negocjowana albo indywidualnie, albo grupowo (przez związki zawodowe, lub stowarzyszenia pracodawców) dla całych sektorów lub konkretnych firm. Warunki pracy i wynagrodzenie są więc dokładnie zapisane w zbiorowym prawie pracy, które reguluje minimalne wynagrodzenie, dni wolne, godziny pracy, oraz warunki zakończenia umowy.

Jako że poziom zarobków w Szwajcarii różni się w zależności od kantonu, w którym mieszkamy, sektora, w którym pracujemy, a także naszego wykształcenia i doświadczenia, warto skorzystać z dostępnego online kalkulatora wynagrodzenia. Pozwoli on na orientacyjnie sprawdzenie, jakiego wynagrodzenia możemy się spodziewać, podejmując pracę w konkretnym regionie Szwajcarii.

Ustawowo pracownicy i osoby uczące się zawodu powyżej 20-roku życia mają prawo do 4 tygodni urlopu, a osoby poniżej 20-roku życia - do 5 tygodni urlopu. Pracownik może także otrzymać urlop okolicznościowy, np. z powodu zgonu bliskiej osoby, ślubu, czy narodzin dziecka.

Jeżeli chodzi o kwestię umowy o pracę, to warto wiedzieć, że w Szwajcarii zawarta ustnie umowa o pracę jest także ważna, choć czasami niezbędne jest jej pisemna wersja.

Ubezpieczenie społeczne

Posiadanie ubezpieczenia społecznego jest obowiązkowe, jeśli planujesz pozostać w Szwajcarii. Obcokrajowcy mają obowiązek wybrania dla siebie odpowiedniego ubezpieczenia najpóźniej 3 miesiące od momentu przybycia do Szwajcarii lub rozpoczęcia tam pracy. Wyjątek stanowią osoby, które regularnie przekraczają granicę, aby pracować w Szwajcarii, ponieważ mogą być ubezpieczone w kraju, w którym mieszkają. Jeżeli pracujesz więcej niż 8 godzin na tydzień, pracodawca ma obowiązek pokrycia twojego ubezpieczenia od wypadków.

Jeżeli szukasz pracy lub jesteś bezrobotny, musisz zarejestrować się w regionalnym biurze ds. bezrobocia (niem.: RAV). Jeśli pracujesz w Szwajcarii, ale mieszkasz w innym kraju (np. Francji czy Niemczech), to przysługuje Ci zasiłek w miejscu zamieszkania, a nie w Szwajcarii.

Wsparcie dla rodzin

Kobiety, które mieszkają i pracują w Szwajcarii, mają prawo do urlopu macierzyńskiego i związanych z nim świadczeń. Osoby pracujące w Szwajcarii mogą też ubiegać się o dodatki rodzinne na dzieci. Obywatele krajów EU lub EFTA, których dzieci mieszkają w kraju EU lub EFTA, mają prawo do pełnych świadczeń rodzinnych.

Utrata pracy a prawo do pobytu

Jeżeli zastanawiasz się, jak utrata pracy wpływa na Twoje prawo do pobytu na terenie Szwajcarii, nie musisz się martwić - utrata pracy nie oznacza natychmiastowego nakazu opuszczenia kraju. Nawet jeśli posiadasz tylko pozwolenie typu L, możesz pozostać w Szwajcarii przez kolejne 6 miesięcy i szukać kolejnej pracy. Potrzebne jest jednak specjalne pozwolenie od biura imigracyjnego danego kantonu lub organów odpowiedzialnych za rynek pracy. Aplikować o zasiłek dla bezrobotnych mogą tylko osoby, które mają zezwolenie na pobyt lub osiedlenie się i pracowały przynajmniej przez rok w ciągu ostatnich dwóch lat. Zasiłek wynosi zwykle 70-80% średnich rocznych zarobków otrzymywanych rok przed utratą pracy.

Szwajcaria to piękny kraj, który oferuje wiele możliwości, ale warto pamiętać, że nie bez powodu w języku polskim mamy wyrażenie „chodzić jak w szwajcarskim zegarku”. Jakikolwiek błąd w naszej dokumentacji może nas słono kosztować, więc warto poważnie potraktować prawne aspekty naszego pobytu w Szwajcarii. Jako obywatele EU mamy łatwy dostęp do szwajcarskiego rynku, więc drzwi do nowego życia stoją przed nami otworem, o ile tylko spełnimy legalne wymogi, które są kluczowe dla naszej migracyjnej przyszłości w Szwajcarii.

Źródła:

Życie i praca w Szwajcarii… od A do Z!